Çocuk ve Ergenlerde Asperger Sendromu I Ankara
Asperger Sendromu Nedir?
Asperger sendromu, otizm spektrum bozuklukları (OSB) arasında yer alan, sosyal etkileşimde zorluk, sınırlı ilgi alanları ve tekrar eden davranışlarla tanımlanan nörogelişimsel bir durumdur.
Çocuklukta fark edilir, ancak zeka düzeyi genellikle normaldir ve dil gelişimi klasik otizme göre daha az etkilenmiştir. Ancak çocuklar, duygusal ifadeleri anlamada, karşılıklı sohbeti sürdürmede ve sosyal kurallara uymada güçlük yaşayabilir.
Asperger Sendromu Belirtiler ve Tanı Kriterleri:
Asperger sendromlu çocuklar genellikle şu belirtileri gösterir:
Göz teması kurmada zorlanma
Sosyal ipuçlarını anlamada güçlük
Monoton ses tonu veya şekilli konuşma tarzı . Tekrarlayan hareketler (el çırpma, sallanma vb.) Belirli konulara saplantı derecesinde ilgi. Rutinlere aşırı bağlılık.
Tanı, detaylı bir gelişimsel öykü, klinik gözlem, aile görüşmeleri ve gerekirse otizm tarama testleri ile konur. Aynı zamanda dikkat eksikliği, anksiyete gibi eşlik eden sorunlar da değerlendirilmelidir.
Asperger Sendromu Tedavi Yaklaşımları
Asperger sendromunun tedavisinde bireyselleştirilmiş, çok yönlü yaklaşımlar uygulanmalıdır. Ankara'daki kliniğimizde uygulanan başlıca yaklaşımlar:
Sosyal Beceri Eğitimi:
Akran ilişkileri, duyguları tanıma ve ifade etme becerilerini geliştirir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):
Anksiyete, takıntı ve öfke kontrol problemlerine odaklanır.
Oyun Terapisi ve Duyusal Bütünleme:
Duyusal hassasiyetleri azaltmak ve iletişim becerilerini desteklemek için kullanılır.
Ev ortamını Asperger'e uyumlu hale getirmek ve ebeveyn tutumlarını güçlendirmek amacıyla verilir.
Erken tanı ve doğru yaklaşımla Asperger'li çocuklar, akademik ve sosyal alanlarda başarılı olabilirler. Destekleyici bir sistem, bu bireylerin potansiyellerini ortaya çıkarmalarında kritik öneme sahiptir.
Asperger Sendromu: Çocuklarda Belirtiler, Zorluklar ve Terapi Süreçleri
Asperger sendromu, otizm spektrum bozuklukları (OSB) arasında yer alan ve özellikle sosyal etkileşim, iletişim ve davranış örüntülerinde belirgin farklılıklarla karakterize edilen nörogelişimsel bir durumdur.
Bu sendrom, genellikle erken çocukluk döneminde belirtiler göstermeye başlasa da tanı çoğunlukla okul çağında konur. Asperger sendromlu çocuklar, genel olarak normal veya yüksek zekâya sahip olmalarına rağmen, sosyal ilişkiler kurmakta ve sürdürmekte zorlanabilirler.
Asperger sendromunda görülen başlıca belirtiler:
Göz teması kurmaktan kaçınma, yüz ifadelerini anlamada güçlük, konuşmada tekdüzelik, mizah anlayışında eksiklik ve sözel olmayan iletişimi kullanamama yer alır.
Bu çocuklar genellikle rutinlerine çok bağlıdırlar ve günlük düzenlerindeki en ufak bir değişiklik bile huzursuzluk yaratabilir.
Aynı zamanda belirli konulara (örneğin uzay, haritalar, matematik) yoğun ilgi gösterebilir ve bu konularla ilgili derin bilgi sahibi olabilirler.
Bu tür sosyal ve davranışsal belirtiler, çocuğun akademik başarısını ve sosyal ilişkilerini etkileyebilir.
Ankara’da faaliyet gösteren muayenehanemizde, çocuklar ayrıntılı gelişim öyküsü, öğretmen ve aile görüşmeleri ile değerlendirilerek tanı konur.
Uzm. Dr. Emine Taşyürek’in yönettiği bu süreçte psikometrik testler ve gözlem formları da kullanılmaktadır.
Asperger Sendromu: Sık Sorulan Sorular
Asperger Sendromu nedir ve otizm spektrumundaki yeri nerededir?
Asperger Sendromu, nörogelişimsel bir farklılık olarak tanımlanır ve artık ayrı bir tanı olmaktan çıkıp Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) şemsiyesi altında değerlendirilmektedir.
Dil gelişiminde belirgin bir gecikme olmaksızın, sosyal etkileşimde zorluklar ve sınırlı, tekrarlayıcı davranış örüntüleri ile karakterizedir.
Aspergerli bireyler genellikle ortalama veya ortalamanın üzerinde zekaya sahiptir ve dil becerileri erken yaşta gelişmiş olabilir.
Ancak sosyal ipuçlarını anlama, empati kurma ve sosyal bağlamlara uygun davranış sergileme konularında zorluk yaşarlar.
Özel ilgi alanlarına yoğun odaklanma, rutinlere sıkı bağlılık ve duyusal uyaranlara aşırı hassasiyet diğer öne çıkan özelliklerdir. Erken tanı ve destek, bu bireylerin güçlü yönlerini geliştirerek topluma uyum sağlamalarında kritik öneme sahiptir.
Asperger Sendromunun erken belirtileri nelerdir?
Asperger Sendromunun erken belirtileri genellikle okul öncesi dönemde fark edilmeye başlar. Sosyal etkileşimde zorluklar, akranlarıyla oyun kurma ve sürdürmede güçlük, göz teması kurmaktan kaçınma, sosyal ipuçlarını anlamama ve uygun tepkiler verememe erken dönem belirtilerindendir. Dil gelişimi normal olmasına rağmen, konuşmalar resmi ve monotondur, mecazları anlamakta güçlük çekerler. Tekrarlayıcı davranışlar, özel ilgi alanlarına aşırı odaklanma, rutin değişikliklerine aşırı tepki verme ve duyusal uyaranlara (yüksek ses, parlak ışık, bazı dokular) aşırı hassasiyet diğer önemli erken belirtilerdir. Motor becerilerde hafif gecikmeler (sakarlık, koordinasyon güçlüğü) de görülebilir.
Asperger Sendromu ile yüksek işlevli otizm arasındaki farklar nelerdir?
Asperger Sendromu ve yüksek işlevli otizm arasındaki ayrım klinik pratikte giderek belirsizleşmektedir.
Her iki durum da OSB şemsiyesi altında değerlendirilse de geleneksel olarak Asperger Sendromunda dil gelişiminde klinik anlamda gecikme olmaması, bilişsel becerilerin genellikle normal veya üstün olması ayırt edici özellikler olarak kabul edilir. Yüksek işlevli otizmde ise erken çocukluk döneminde hafif dil gecikmeleri görülebilir.
Sosyal iletişim zorlukları her iki grupta da benzerdir, ancak Aspergerli bireyler sosyal motivasyon açısından daha fazla çaba gösterebilir. Her iki grubun da özel ilgi alanları ve tekrarlayıcı davranışları olmakla birlikte, Asperger Sendromunda bu ilgi alanları daha entelektüel veya akademik içerikli olabilir.
Asperger Sendromu tanısı nasıl konulur?
Asperger Sendromu tanısı kapsamlı bir değerlendirme süreci sonucunda konulur. Bu süreç çocuk psikiyatristi, nörolog, ve gerekirse diğer uzmanların yer aldığı multidisipliner bir yaklaşım gerektirir.
Değerlendirme, ayrıntılı gelişim öyküsü alınması, gözlem, standardize testler ve aile görüşmelerini içerir. Sosyal iletişim becerilerini değerlendiren testler (ADOS, ADI-R), bilişsel değerlendirme araçları ve dil becerilerini ölçen testler tanı sürecinde kullanılır.
Aynı zamanda duyusal profiller, motor beceriler ve akademik performans da değerlendirilir. Tanı kriterleri DSM-5'te OSB altında belirlenmiş olup, sosyal iletişimde kalıcı yetersizlikler ve sınırlı, tekrarlayıcı davranış örüntülerinin varlığı aranır.
Erken ve doğru tanı, uygun müdahale programlarının planlanması açısından kritik öneme sahiptir.
Asperger Sendromu olan çocukların sosyal becerileri nasıl geliştirilebilir?
Aspergerli çocukların sosyal becerilerini geliştirmek için yapılandırılmış ve sistematik yaklaşımlar kullanılmalıdır. Sosyal beceri grupları, akran mentorluğu programları ve bireysel sosyal beceri eğitimi etkili yöntemlerdir. Sosyal öyküler ve rol canlandırma teknikleri, sosyal durumları anlama ve uygun tepkiler geliştirme konusunda yardımcı olur.
Görsel destekler ve sosyal ipuçları, soyut sosyal kavramları somutlaştırmada faydalıdır. Video modelleme ve sosyal kartlar gibi araçlar da sosyal beceri eğitiminde sıklıkla kullanılır.
Ayrıca, ilgi alanları üzerinden sosyal etkileşim fırsatları yaratmak motivasyonu artırabilir. Sosyal beceri eğitimi, okul, ev ve toplum gibi farklı ortamlarda genellenebilir olmalıdır.
Aspergerli ergenler hangi zorluklarla karşılaşır?
Ergenlik dönemi, Aspergerli bireyler için özellikle zorlayıcı olabilir. Sosyal beklentilerin artması, karmaşık akran ilişkileri ve kimlik arayışı bu dönemdeki temel zorluklardır.
Sosyal izolasyon, akran zorbalığına maruz kalma ve romantik ilişkilerde güçlükler sık görülen sorunlardır. Akademik beklentilerin artması ve organizasyon becerisi gerektiren görevler de zorluk yaratabilir.
Duygu düzenleme güçlükleri, kaygı ve depresyon gibi duygudurum sorunları bu dönemde daha belirgin hale gelebilir. Gelecek kaygısı ve mesleki planlama konusunda desteğe ihtiyaç duyabilirler.
Ergenlikte ortaya çıkan fiziksel ve hormonal değişiklikler de duyusal hassasiyetleri ve duygu durumunu etkileyebilir.