Yeme Bozuklukları
Çocuk, ergen ve bebeklerde yeme bozuklukları, büyüme ve gelişmeyi ciddi şekilde etkileyebilecek psikolojik kökenli sorunlardır. Anoreksiya nervoza, bulimia, selektif yeme, yemek reddi, kaçıngan/kısıtlayıcı yeme davranışları gibi tablolar; kilo takıntısı, kaygı bozukluğu veya ebeveyn-çocuk ilişkisindeki problemlerle bağlantılı olabilir. Bebeklerde beslenme reddi, çocuklarda aşırı seçicilik, ergenlerde beden algısı bozukluğu gibi durumlar profesyonel müdahale gerektirir.
Ankara çocuk ve ergen psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek, yeme bozukluklarının altında yatan psikiyatrik nedenleri değerlendirerek bireysel ve aile temelli terapi yaklaşımları sunmaktadır.
Çocuk ve Ergenlerde Yeme Bozuklukları
Yeme bozuklukları, çocukluk ve ergenlik döneminde sadece fiziksel sağlığı değil, aynı zamanda psikososyal gelişimi de ciddi şekilde etkileyen psikiyatrik bozukluklardır. Yeme alışkanlıklarında görülen aşırı sapmalar, hem bireyin genel sağlığını tehdit eder hem de sosyal ilişkileri, okul performansı ve duygusal dünyaı olumsuz etkiler. Çocuk ve ergenlerde yeme bozukluğu genellikle gelişimsel dönemlerde, stresli olaylarla, kontrol ihtiyacıyla ya da beden algısındaki bozulmalarla ortaya çıkabilir. Uzm. Dr. Emine Taşyürek, Ankara’da çocuk ve ergen psikiyatrisi alanında, yeme bozukluklarının tanı ve tedavisinde bilimsel ve bireyselleştirilmiş yaklaşımlarla hizmet sunmaktadır.
Yeme Bozukluğu Çeşitleri ve Ayırt Edici Özellikleri
Çocuk ve ergenlerde yeme bozukluğu birçok farklı biçimde görülebilir. Bu bozukluklar genellikle iştah azlığı, aşırı kilo kaybı, seçici yeme davranışları, yeme fobisi ya da kontrolsüz tıkınma şeklinde belirti verir. İşte sık görülen yeme bozukluğu türleri:
Anoreksiya Nevroza:
Bu bozuklukta çocuk ya da ergen, kilo alma korkusuyla yeme davranışını aşırı derecede kısıtlar. Vücudu zayıf olmasına rağmen kendisini kilolu görür ve kalori alımını minimuma indirir. Adet düzensizlikleri, kas erimesi ve depresyon sık gözlenir. Aileler genellikle fiziksel belirtilerle fark eder.
Bulimia Nervoza:
Bulimiada birey, kontrolsüzce büyük miktarlarda yeme atakları geçirir ve sonrasında kilo alımını önlemek için kusma, laksatif kullanma veya aşırı egzersiz gibi telafi davranışları geliştirir. Bu durum gizli yeme, utanma, yoğun suçluluk duygusu ile birlikte seyreder.
Kaçıngan/Kısıtlayıcı Yeme Bozukluğu:
Bu bozuklukta birey herhangi bir kilo alma kaygısı olmaksızın tat, renk, koku, doku gibi duyusal hassasiyetlerden dolayı belirli gıdalardan kaçınır. Sonuç olarak kalori alımı yeterli olmaz ve büüyme geriliği ortaya çıkar. Aşırı seçicilik, yetersiz beslenme ve sosyalleşmede zorluk gözlenir.
Selektif Yeme (Aşırı Yemek Seçme):
Genellikle erken çocuklukta başlar ve sadece sınırlı sayıda yiyecek kabul edilir. Çocuklar sebze, et, yoğurt gibi temel besinleri ret edebilir. Zamanla yemek saatleri aile için kaygı verici bir rutine dönüşür.
Yemek Reddi ve Kısıtlı Yeme:
Çocuk yeme zamanlarında yoğun kaygı, korku veya direniş gösterir. Kimi zaman bu davranışlar travmatik bir olaydan sonra gelişebilir. Yemek reddi, bünyenin ihtiyacı olan kaloriyi alamamasına ve kilo kaybına yol açar.
Belli Yiyeceklere veya Yemeye Karşı Fobi:
Boğulma, yutamama veya zehirlenme korkusuyla yemek yemekten tamamen kaçınma görülebilir. Bu durum ilerleyici bir kaygı bozukluğuyla ilişkili olabilir ve sosyal izoleye neden olur.
Çocuk ve Ergenlerde Yeme Bozuklukları için Ankara’da Uzman Desteği
Yeme bozukluklarının tedavisi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Ankara'da hizmet veren Uzm. Dr. Emine Taşyürek, psikiyatrik değerlendirme, ailenin psikoeğitimi, davranışçı terapiler ve gerekiyorsa medikal tedavi seçeneklerini bir arada yürütmektedir. Her bireyin yeme davranışı farklı oldugu için, tedavi süreçleri de bireyselleştirilmiş olmalıdır. Erken dönemde profesyonel destek almak, bu bozuklukların kalıcı hale gelmesini önler, psikolojik ve fiziksel iyileşmeyi hızlandırır.
Yeme bozukluklarının tedavisi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Ankara'da hizmet veren Uzm. Dr. Emine Taşyürek, psikiyatrik değerlendirme, ailenin psikoeğitimi, davranışçı terapiler ve gerekiyorsa medikal tedavi seçeneklerini bir arada yürütmektedir.
Tanı aşamasında detaylı psikiyatrik görüşme, klinik gözlem ve gerekirse projektif testler veya aile çocuk görüşmeleri uygulanabilir. Tedavi sürecinde bilişsel davranışçı terapi (CBT), oyun terapisi, aile terapisi ve beslenme psikoeğitimi gibi yaklaşımlar kullanılabilir. Her bireyin yeme davranışı farklı olduğu için, tedavi planları yaşa, semptom tipine ve altta yatan psikolojik nedenlere göre bireyselleştirilir.
Erken dönemde profesyonel destek almak, bu bozuklukların kalıcı hale gelmesini önler, psikolojik ve fiziksel iyileşmeyi hızlandırır.
Yeme Bozuklukları Hakkında Merak Ettikleriniz Burada
Çocuk ve Ergenlerde Yeme Bozuklukları Sık Sorulan Sorular
Yeme Bozuklukları tipleri, belirtileri, tanı süreci, tedavi yöntemleri ve ailelerin sıkça sorduğu tüm sorulara bu bölümden ulaşabilirsiniz.
Anoreksiya nevroza tanısı nasıl konur ve hangi belirtiler dikkate alınır?
Tanı, DSM-5 kriterlerine göre psikiyatrik değerlendirme ve bazen fiziksel muayenelerle konur. Aşırı zayıflık, kalori kısıtlama, kilo alma korkusu, beden algı bozukluğu önemli belirtilerdir. Fiziksel olarak türlü hormonal bozukluklar, kalp ritmi sorunları ve kemik yoğunluğunda azalma da görülebilir. Psikolojik belirtiler de tanı için çok belirgindir.
Anoreksiya tedavisinde hangi yaklaşımlar etkili olur?
Bilişsel Davranışçı Terapi, Aile Temelli Terapi ve medikal destek etkili yaklaşımlardır. Tedavi bireysel ve sistematik olmalıdır. Gerekirse hastaneye yatış, beslenme desteği ve aile eğitimi de dahil edilebilir. Erken başlanan tedavi, iyileşme oranını çarpıcı şekilde artırır.
Anoreksiya nevroza geri dönüşü mümkün mü?
Evet, profesyonel tedavi ve aile desteği ile tam iyileşme sağlanabilir. Ancak kronik vakalarda uzun süreli izlem gerekir.
Bulimia nervoza tanısında hangi davranışlar dikkate alınır?
Aşırı yemek yeme atakları ve sonrasında kusma, aşırı egzersiz, ilaç kullanma gibi telafi edici davranışlar belirleyicidir. Kilo dalgalanmaları, gizlice yeme, aşırı öz-eleştiri de sık gözlenir.
Bulimia kalp sağlığını etkiler mi?
Evet. Kusmalar sonucu elektrolit dengesizlikleri, kalp ritim bozuklukları, mide ve yemek borusunda sorunlar oluşabilir. Tıbbi izlem şarttır. Psikiyatrik tedavi tıbbi tedavi ile koordineli yürütülmelidir.
Kaçıngan/Kısıtlayıcı Yeme Bozukluğu tanısı nasıl konur?
Kapsamlı psikiyatrik değerlendirme, klinik gözlem, beslenme öyküsü, aile ile yapılan görüşmeler önemlidir. Fiziksel ve sosyal etkiler analiz edilir. Diğer yeme bozukluklarından ayırt edilmesi gerekir.
Selektif yeme davranışının nedeni nedir?
Genellikle duyusal hassasiyet, katı alışkanlıklar ve bazen kontrol ihtiyacıyla ilişkili olabilir. Çocuk belli gıdalara direnç geliştirerek sadece belirli yiyeceklerle beslenebilir. Bu durum, sosyal ortamlarda yemek yemeyi reddetme veya yeni yiyecekleri denemekte zorlanma gibi şekillerde ortaya çıkar.
Selektif yeme bir bozukluk mudur, yoksa geçici mi?
Hafif vakalar gelişimsel dönemde görülüp zamanla azalabilir. Ancak seçicilik sosyal, fiziksel ve ruhsal alanlarda sorun yaratıyorsa profesyonel destek gerekir. Uzun süreli seçicilik, özellikle protein, demir gibi temel besin eksikliklerine yol açabilir.
Selektif yeme için hangi terapiler kullanılır?
Duyusal oyun terapileri, maruziyet temelli yaklaşımlar ve aile destekli davranışçı terapiler tercih edilir. Beslenme uzmanı ile işbirliği, çocuğun yeni gıdalara alışmasında önemlidir.