Çocuklarda Kaygı Bozuklukları: Belirtiler, Türler ve Ankara'da Terapi Seçenekleri

Çocuk ve Ergenlerde Kaygı (Anksiyete) Bozuklukları: Türleri, Belirtileri ve Ankara'da Tedavi Çözümleri

Kaygı, çocukluk ve ergenlik döneminde gelişimin normal bir parçası olsa da, bazı durumlarda bozukluk düzeyine ulaşarak günlük yaşamı, akademik başarıyı ve sosyal ilişkileri önemli ölçüde etkileyebilir. Ankara'da çocuk ve ergen psikiyatrisi alanında uzmanlaşmış Uzm. Dr. Emine Taşyürek, farklı kaygı bozukluklarının teşhisi, tedavisi ve yönetimi konusunda ailelere kapsamlı destek sunmaktadır.

Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB)
Tanım ve Temel Özellikler:

Yaygın Anksiyete Bozukluğu, çocuk ve ergenlerde en az altı ay süreyle, günlerinin çoğunda çeşitli olaylar veya aktiviteler hakkında aşırı, kontrol edilemeyen ve gerçekçi olmayan endişe ile karakterizedir. Ankara'daki klinik deneyimlerimize göre, bu çocuklar sıklıkla "küçük yetişkinler" gibi davranırlar, sürekli en kötü senaryoları düşünürler.

Belirtiler:

Fiziksel: Kas gerginliği, baş ağrısı, karın ağrısı, yorgunluk, uyku bozuklukları

Duygusal: Sürekli huzursuzluk, kolay heyecanlanma, konsantrasyon güçlüğü
Bilişsel: "Ya ... olursa?" şeklinde sürekli endişe, küçük sorunları felaketleştirme

Davranışsal: Sürekli güvence arama, erteleme, kararsızlık

Ankara'da Tedavi Yaklaşımı:
Çankaya'daki kliniğimizde, YAB tedavisinde Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) temel yaklaşımdır. Çocuklara endişe verici düşünceleri tanımayı, sorgulamayı ve daha gerçekçi düşüncelerle değiştirmeyi öğretiyoruz. Endişe zamanı sınırlama, problem çözme becerileri ve rahatlama teknikleri (derin nefes, kas gevşetme) uygulanır. Aileler, çocuğun endişelerine nasıl yanıt verecekleri konusunda eğitilir.

Sosyal Anksiyete Bozukluğu

Tanım ve Temel Özellikler:
Sosyal Anksiyete Bozukluğu (Sosyal Fobi), başkaları tarafından gözlenme veya değerlendirilme olasılığının olduğu sosyal durumlarda belirgin ve kalıcı korku ile karakterizedir. Ankara'da özellikle okul ortamında bu bozukluğun akademik performansı ciddi şekilde etkilediğini gözlemliyoruz.

Belirtiler:

Okulda: Sınıfta söz almaktan kaçınma, tahtaya kalkmak istememe, sunum yapamama

Sosyal Ortamlarda: Partilere gitmekten kaçınma, yeni insanlarla tanışmaktan korkma

Fiziksel: Yüz kızarması, titreme, terleme, çarpıntı

Bilişsel: "Rezil olacağım", "Aptal gibi görüneceğim" şeklinde düşünceler

Ankara'da Tedavi Yaklaşımı:
Sosyal beceri eğitimi, sosyal durumlarda güven inşa etme ve maruz bırakma (exposure) terapisi ana tedavi bileşenleridir. Çankaya'daki klinik ortamımızda, güvenli bir şekilde sosyal durumları prova etme fırsatları yaratıyoruz. Grup terapisi seçenekleri de sosyal kaygı yaşayan ergenler için oldukça faydalıdır.

Ayrılık Anksiyetesi

Tanım ve Temel Özellikler:
Ayrılık Anksiyetesi, gelişimsel düzeyine uygun olmayan şekilde, bağlanma figürlerinden ayrılma konusunda aşırı kaygı duyma halidir. Ankara'da aileler sıklıkla okula gitmek istemeyen, anneden ayrılamayan çocuklarla ilgili başvurmaktadır.

Belirtiler:

Okul Reddi: Okula gitmek istememe veya gitmeyi reddetme

Fiziksel Şikayetler: Ayrılma durumunda baş ağrısı, karın ağrısı, mide bulantısı

Uyku Sorunları: Ebeveynle birlikte uyuma isteği, karanlık korkusu

Davranışsal: Ebeveyne yapışma, ayrılma durumunda aşırı tepki gösterme

Ankara'da Tedavi Yaklaşımı:
Ayrılık anksiyetesinde sistematik duyarsızlaştırma ve kademeli ayrılma planları uygulanır. Ailelere, çocuğun bağımsızlığını destekleyecek ancak güven veren bir tutum geliştirmeleri konusunda koçluk yapıyoruz. Okul personeli ile işbirliği içinde, çocuğun okula kademeli olarak alışmasını sağlayan planlar oluşturulur.

Özgül Fobiler

Tanım ve Temel Özellikler:
Özgül Fobi, belirli bir nesne veya duruma karşı aşırı, mantıksız ve kalıcı korku duyma halidir. Ankara'daki çocuk ve ergenlerde en sık görülen fobiler arasında hayvan fobileri (köpek, örümcek), doğal çevre fobileri (yükseklik, fırtına), kan-iğne-yara fobisi ve durumsal fobiler (uçak, asansör) yer alır.

Belirtiler:

Kaçınma Davranışı: Fobi nesnesi veya durumundan aktif olarak kaçınma

Fizyolojik Tepkiler: Fobi tetikleyicisiyle karşılaşınca panik benzeri belirtiler

Günlük Yaşam Etkisi: Fobi nedeniyle normal aktiviteleri yapamama

Bilişsel: "Öleceğim", "Bayılacağım" şeklinde felaketleştirici düşünceler

Ankara'da Tedavi Yaklaşımı:
Maruz bırakma terapisi özgül fobilerin tedavisinde altın standarttır. Çankaya'daki kliniğimizde, çocuğun korktuğu nesne veya duruma kademeli olarak (hayal etmeden gerçek maruziyete doğru) maruz kalmasını sağlayan hiyerarşik bir plan oluşturulur. Rahatlama teknikleri ve bilişsel yeniden yapılandırma ile tedavi desteklenir.

Panik Bozukluğu

Tanım ve Temel Özellikler:
Panik Bozukluğu, beklenmedik şekilde ortaya çıkan yineleyici panik ataklar ve bu atakların tekrarlayacağına dair sürekli kaygı duyma halidir. Ankara'da ergenlerde daha sık görülmekle birlikte, çocukluk döneminde de ortaya çıkabilir.

Belirtiler:

Panik Atak Semptomları: Çarpıntı, terleme, titreme, nefes darlığı, boğulma hissi, göğüs ağrısı, bulantı, baş dönmesi, derealizasyon, kontrolü kaybetme korkusu, ölüm korkusu

Beklenti Kaygısı: Tekrar panik atak geçirme korkusu

Kaçınma Davranışı: Panik atak geçirdiği yerlerden veya durumlardan kaçınma

Agorafobi: Yardım alamayacağı veya kaçmanın zor olacağı yerlerden korkma

Ankara'da Tedavi Yaklaşımı:
Panik bozukluğu tedavisinde psiko-eğitim ilk adımdır. Çocuğa ve aileye panik atakların ne olduğu, vücutta nasıl bir tepki yarattığı anlatılır. İnteroseptif maruz bırakma (panik benzeri duyumları güvenli ortamda tetikleme) ile bu duyumlara karşı duyarsızlaşma sağlanır. Nefes egzersizleri ve bilişsel tekniklerle atakların şiddeti ve sıklığı azaltılır.

Ankara'da Bütüncül Tedavi Yaklaşımı

Uzm. Dr. Emine Taşyürek, Çankaya'daki kliniğinde çocuk ve ergenlerde kaygı bozukluklarının tedavisinde multidisipliner ve bütüncül bir yaklaşım benimsemektedir:

1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kaygı bozukluklarında en çok kanıtı olan terapi yaklaşımıdır. Düşünce, duygu ve davranış arasındaki bağlantıyı öğretir.

2. Oyun Terapisi: Özellikle küçük çocuklarda kaygıları ifade etmek ve işlemek için oyunun iyileştirici gücünden yararlanılır.

3. Aile Temelli Müdahaleler: Kaygıyı sürdüren aile dinamikleri ele alınır, ebeveynlere destekleyici tutumlar öğretilir.

4. Okul İşbirliği: Kaygının akademik etkilerini azaltmak için okul personeli ile işbirliği yapılır.

5. Online Terapi Seçenekleri: Özellikle pandemi sonrası dönemde Ankara'dan ve Türkiye'nin her yerinden erişilebilen online terapi seçenekleri sunulmaktadır.

Ankara'da Uzm. Dr. Emine Taşyürek, her çocuğun kendine özgü ihtiyaçlarına göre şekillendirilmiş tedavi planları ile ailelere rehberlik etmektedir.