Kaka Kaçırma Problemi (Enkoprezis) | Ankara Çocuk Psikiyatri Hizmeti

Kaka Kaçırma (Enkoprezis) Tanı ve Tedavi | Ankara Çocuk Psikiyatri

Çocukluk döneminde görülen kaka tutma ve kaka kaçırma problemleri, tıbbi karşılığıyla enkoprezis, ailelerin en sık zorlandığı konulardan biridir. Hem çocuk hem de ebeveyn açısından hassas bir süreç olduğu için çoğu zaman utanç, yanlış anlamalar ve ertelenen başvurular nedeniyle sorun uzun süre devam edebilir. Oysa erken değerlendirme ve doğru tedavi yaklaşımları ile bu problem büyük oranda çözümlenebilir.

Enkoprezis yalnızca fizyolojik bir durumdan ibaret değildir; duygusal, davranışsal ve sosyal faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkan bir tablodur. Çocuk, istemeden kaka kaçırdığında suçluluk duygusu yaşayabilir; aile ise durumu inatçılık ya da isteyerek yapılmış bir davranış gibi algılayabilir. Bu yanlış yorumlamalar, hem çocuğun duygusal yükünü artırır hem de tedavi sürecini geciktirir. Bilimsel veriler, sürece çocuk ve ergen psikiyatristinin dahil olmasının kalıcı iyileşme sağladığını göstermektedir.

Ankara’da Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek, kaka kaçırma şikâyeti olan çocuklarda hem fiziksel hem ruhsal boyutu birlikte değerlendirerek kapsamlı ve kişiye özgü bir tedavi yaklaşımı sunmaktadır.

 
Enkoprezis Nedir?

Enkoprezis, çocuğun tuvalet eğitimini tamamlamasına rağmen dışkısını tutamaması veya uygun olmayan alanlara kaka yapmasıyla tanımlanır. Bu durum:

iç çamaşırına kaçırma,
tuvalete yetişememe,
uygun olmayan yerlere kaka yapma
şeklinde kendini gösterebilir.

DSM-5 ölçütlerine göre tanı konulabilmesi için:

Çocuğun en az 4 yaşında olması
3 ay boyunca, ayda en az bir kez kaka kaçırma davranışının devam etmesi gerekir.
Enkoprezis, erkek çocuklarda kızlara göre daha sık görülür. Sorunun şiddeti; çocuğun yaşı, aile tutumları, tuvalet alışkanlıkları ve psikolojik etkenlere bağlı olarak değişiklik gösterir.

 
Kaka Kaçırmanın Nedenleri

1. Fiziksel Etkenler
Kabızlık: En sık görülen nedendir. Bağırsakta biriken dışkı zamanla taşma şeklinde kaçırmaya yol açar.
Bağırsak hareketlerinde düzensizlik: Sindirim sistemine ait tıbbi problemler.
Yanlış beslenme: Lif fakiri diyet, az su içme, fast-food ağırlıklı beslenme.
 
2. Psikolojik Nedenler
Uygunsuz tuvalet eğitimi: Aşırı baskı, tehdit ve ceza içeren yöntemler tuvaletle ilgili kaygı oluşturur.
Aile içi stres: Kardeş doğumu, taşınma, boşanma gibi yaşam olayları.
Kaygı ve okul sorunları: Okula gitmek istememe, sosyal uyum problemleri.
 
3. Davranışsal ve Nörogelişimsel Etkenler
İnatçı davranışlar: Çocuğun kontrolü elinde tutmaya çalışma isteği.
DEHB: Dikkat eksikliği olan çocuklarda tuvalet sinyallerini gözden kaçırma sık görülür.

Davranış sorunları: Bazı durumlarda bilerek dışkı tutma davranışı eşlik edebilir.
 
Kaka Kaçırmanın Çocuğa Etkileri
Psikolojik Etkiler

Çocuk kaka kaçırdığı için yoğun utanç hissedebilir. Bu durum ilerleyen dönemde özgüven kaybı, depresif belirtiler ve sosyal kaygıya neden olabilir.

 
Sosyal Etkiler
Arkadaş ortamından uzaklaşma
Aktivitelerden kaçınma
Alay edilme korkusu
Bu durum çocuğun sosyal becerilerini ve akran ilişkilerini olumsuz etkiler.
 
Akademik Etkiler
Tuvalet kazaları, çocuğun derse odaklanmasını zorlaştırabilir. Okuldan uzaklaşma, dikkat dağınıklığı ve akademik performansta düşüş görülebilir.

 
Aile Üzerindeki Etkiler
Ebeveynler çoğu zaman çaresizlik hisseder ve yanlışlıkla cezalandırıcı tutumlara yönelebilir. Oysa bu yaklaşım sorunu çözmez, tam tersine çocuğun stresini artırarak durumu ağırlaştırabilir.

Doğru tutum; sabır, destek ve profesyonel rehberliktir.