Oyun Terapisi I Ankara

Oyun Terapisi: Çocuğunuzun İç Dünyasına Açılan İyileştirici Bir Kapı

Çocuğunuzun duygularını ve yaşadığı zorlukları kelimelere dökmesi her zaman mümkün olmayabilir. Onların dili oyundur. Oyun terapisi, çocukların kendilerini en doğal yollarla ifade edebilmeleri, içsel çatışmalarını çözümlemeleri ve duygusal sorunlarının üstesinden gelebilmeleri için özel olarak tasarlanmış, kanıta dayalı bir terapi yöntemidir. Ankara’da çocuk ve ergen psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek  olarak, oyun terapisinin çocuk ruh sağlığındaki dönüştürücü etkisine bizzat şahit oluyor ve bu güçlü yöntemi ailelerle buluşturuyorum.

Oyun Terapisi Nedir?

Oyun terapisi, yetişkinlerde kullanılan konuşma terapisinin çocuklar için uyarlanmış halidir. Çocuklar, yetişkinler gibi duygularını ve yaşadıkları sorunları doğrudan ifade etmekte zorlanırlar. Bunun yerine, oyun aracılığıyla dünyalarını yansıtır, travmatik deneyimlerini yeniden canlandırır ve baş etme becerileri geliştirirler. Terapi seanslarında, güvenli ve yapılandırılmış bir ortamda, çocuğun liderliğinde ilerleyen bir oyun süreci yaşanır. Bu süreçte terapist, çocuğu koşulsuz kabul eder, onun duygularını yansıtır ve çözüm üretmesi için gerekli desteği sağlar. Oyun terapisinde kuklalar, evcilik oyuncakları, sanat malzemeleri, figürler ve sembolik oyuncaklar gibi çeşitli materyaller kullanılır. Çocuk, bu materyaller aracılığıyla korkularını, kaygılarını, öfkesini ve sevincini ifade edebilir, böylece içsel bir rahatlama ve iyileşme süreci başlar.

Çocuklarda Oyun Terapisinin Önemi

Oyun, bir çocuğun en temel iletişim aracıdır. Çocuklarda oyun terapisi, sadece "oyun oynamak" değil, çocuğun zihinsel ve duygusal sağlığını güçlendirmeye yönelik stratejik bir müdahaledir. Önemi şu şekilde özetlenebilir:

Güvenli İfade Alanı Yaratır: Çocuk, kendini tehlikelerden uzak, güvenli bir ortamda ifade edebilir. Bu, travmatik deneyimleri yeniden işlemesi için hayati öneme sahiptir.

Duygusal Düzenlemeyi Öğretir: Öfke, hayal kırıklığı, üzüntü gibi yoğun duygularla oyun yoluyla baş etmeyi öğrenir. Duygularını tanır ve onları nasıl yöneteceğini keşfeder.

Özgüven Gelişimini Destekler: Terapi sürecinde kendi kararlarını verme ve problem çözme fırsatı bulan çocuğun öz-yeterlilik duygusu ve özgüveni artar.

Sosyal Becerileri Güçlendirir: Terapist ile kurduğu sağlıklı ilişki, çocuğun diğer insanlarla olan iletişimine de olumlu yansır. Empati kurma, sıra bekleme, paylaşma gibi becerileri gelişir.

İçsel Çatışmaları Çözer: Yaşadığı korku, kaygı ve çatışmaları dışavurumcu bir şekilde ortaya koyarak, bu duyguların yükünden kurtulur ve içsel bir huzura kavuşur.

Oyun Terapisi Hangi Durumlarda Etkilidir?

Oyun terapisi, çocuğun doğal iletişim aracı olan oyunu kullanarak duygusal, davranışsal ve psikolojik zorluklarını anlamayı ve çözmeyi hedefleyen güçlü ve kanıta dayalı bir müdahale yöntemidir. Çocuklar yetişkinler gibi içsel çatışmalarını, korkularını veya üzüntülerini kelimelerle ifade etmekte genellikle zorlanırlar. Bu noktada devreye giren oyun terapisi, onlara kendilerini güvende hissederek açıklayabilecekleri sembolik bir dil sağlar. Peki, bu terapi yöntemi tam olarak hangi durumlarda etkili sonuçlar verir? Ankara’da çocuk ve ergen psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek olarak, oyun terapisinin çocuk ruh sağlığının birçok alanında ne derece dönüştürücü olabildiğini klinik deneyimlerimle gözlemliyorum.

Oyun terapisinin etkinlik alanı son derece geniştir. Duygusal travmalardan nörogelişimsel farklılıklara, davranışsal sorunlardan kaygı bozukluklarına kadar uzanan bu yelpaze, yöntemin ne kadar kapsayıcı olduğunu gösterir. Terapinin temel işleyişi, çocuğun oyun aracılığıyla iç dünyasını yansıtması, kontrol hissini yeniden kazanması ve terapistin güvenli ve koşulsuz kabulü sayesinde duygusal boşalım yaşamasıdır. Bu süreç, çocuğun özgüvenini artırır, problem çözme becerilerini geliştirir ve sağlıklı baş etme mekanizmaları oluşturmasına olanak tanır.

Aşağıda detaylandıracağımız gibi, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan bir çocuk, oyun terapisi ile dürtü kontrolünü öğrenirken, anksiyete yaşayan bir çocuk korkularıyla yüzleşme fırsatı bulur. Travma sonrası çocuk, yaşadığı çaresizlik duygusunu oyunla sembolize edip üstesinden gelebilir. Otizm Spektrum Bozukluğu gibi sosyal iletişim güçlüğü yaşayan çocuklar ise oyunun yapılandırılmış ortamında sosyal becerilerini pratik etme şansı yakalar. Son olarak, öfke nöbetleri, karşıt olma-karşı gelme gibi davranış problemleri, genellikle altta yatan duygusal bir ihtiyacın işaretidir ve oyun terapisi bu ihtiyacı keşfedip çözümlemek için ideal bir yoldur.

Kısacası, eğer çocuğunuzun duygusal veya davranışsal anlamda zorlandığını gözlemliyorsanız, oyun terapisi onun içsel kaynaklarını harekete geçirerek iyileşme sürecine katkıda bulunacak son derece etkili bir seçenek olabilir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ve Oyun Terapisi

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite (DEHB), bir çocuğun dikkatini sürdürmekte, aşırı hareketliliği kontrol etmekte ve dürtüsel davranışlarını yönetmekte zorlandığı nörogelişimsel bir durumdur. Bu zorluklar, çocuğun akademik hayatını, sosyal ilişkilerini ve aile içi dinamiklerini önemli ölçüde etkileyebilir. DEHB tedavisinde çok yönlü bir yaklaşım esastır ve oyun terapisi, bu yaklaşımın davranışsal ve duygusal ayağında kritik bir rol oynar. İlaç tedavisi semptomları yönetirken, oyun terapisi çocuğa temel becerileri kazandırarak ve özgüvenini güçlendirerek uzun vadeli bir fayda sağlar.

Oyun terapisi, DEHB'li bir çocuk için kuralları ve sınırları öğrenmenin en doğal ve en az dirençle karşılaşılan yoludur. Terapi seanslarında, çocuk yapılandırılmış oyun aktiviteleri aracılığıyla şu becerileri pratik eder:

Dikkat Süresini Uzatma: Başladığı bir oyunu belirli bir süre içerisinde tamamlama hedefi, dikkat kasını güçlendirir.

Dürtü Kontrolü: "Sıra bekleme", "hamle yapmadan önce düşünme" içeren oyunlar (örneğin, belirli board games), çocuğa dürtülerine hakim olmayı öğretir.

Talimatları Takip Etme: Oyunların doğasında var olan kurallar, çocuğun karmaşık talimatları dinleme, anlama ve uygulama becerisini geliştirir.

Öz-Düzenleme: Oyun sırasında yaşanan hayal kırıklığı veya kaybetme durumları, çocuğun duygularını nasıl düzenleyeceğini öğrenmesi için mükemmel bir fırsat sunar. Terapist, bu anlarda çocuğa rehberlik ederek sakinleşme stratejileri geliştirmesine yardımcı olur.

Ayrıca, DEHB'li çocuklar sıklıkla "yapamama" ve "başaramama" deneyimleri nedeniyle özgüven sorunları yaşarlar. Oyun terapisi, çocuğun kendi hızında ilerleyebildiği ve küçük de olsa başarılar elde edebildiği bir alan yaratır. Terapistin koşulsuz kabulü ve yansıtmaları, çocuğun kendini değerli hissetmesini sağlar. Bu kazanılmış özgüven ve beceriler, çocuğun okul ve ev gibi gerçek hayat ortamlarına da transfer olur, aile ve akran ilişkilerini olumlu yönde etkiler. Ankara Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek

Anksiyete ve Kaygı Bozuklukları ve Oyun Terapisi

Çocukluk çağı kaygıları (ayrılma kaygısı, sosyal kaygı, performans kaygısı, spesifik fobiler) çocuğun dünyasını daraltabilir ve onu keşfetmekten, öğrenmekten ve sosyalleşmekten alıkoyabilir. Kaygı, soyut ve içsel bir deneyim olduğu için çocuklar bunu anlamlandırmakta ve ifade etmekte güçlük çekerler. Oyun terapisi, bu soyut korkuyu somutlaştırarak çocuğun onunla başa çıkabilmesi için somut stratejiler geliştirdiği bir laboratuvar işlevi görür.

Oyun terapisinde, çocuk kaygısını bir kukla, bir canavar figürü veya karanlık bir oda olarak temsil edebilir. Bu somutlaştırma, kaygıyı dışsallaştırarak çocuğun onunla "oynamasına", onu yenmeyi denemesine ve üzerinde bir kontrol hissi kazanmasına olanak tanır. Örneğin, okula gitmek istemeyen ve kaygı yaşayan bir çocuk, oyun terapisinde okul sahnesini canlandırabilir. Bu canlandırma sırasında, terapist çocuğa eşlik ederek:

Duyguyu Tanımlama: "Kuklan okula gitmekten biraz endişeli görünüyor" gibi yansıtmalarla çocuğun hissettiği duyguyu isimlendirmesine yardımcı olur.

Başa Çıkma Stratejileri Geliştirme: Çocuk, oyun içinde derin nefes alan bir kahraman yaratabilir veya kaygı canavarını yenmek için bir "sihirli kalkan" kullanabilir. Bunlar, gerçek hayatta kullanılabilecek sembolik baş etme mekanizmalarıdır.

Kademeli Maruz Bırakma: Çocuğun korktuğu duruma, oyunun güvenli ortamında kademeli olarak maruz kalmasını sağlar. Bu, kaygıyı yönetilebilir hale getirir.

Oyun, kaygı verici senaryoları prova etme ve üstesinden gelme fırsatı sunar. Çocuk, baş etme becerilerini önce oyunda dener, başarılı olur ve ardından bu güveni gerçek dünyaya taşır. Terapist, bu süreç boyunca çocuğun gücünü ve kaynaklarını vurgulayarak, onun kendi içinde var olan iyileşme kapasitesini harekete geçirir. Ankara Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek

Travma ve Yas Süreci ile Oyun Terapisi

Travma, bir çocuğun baş etme kapasitesini aşan ve onun kendini güvende hissetme duygusunu sarsan bir olaydır. Yas ise sevilen birinin kaybıyla başa çıkma sürecidir. Her iki durumda da çocuk, yoğun bir çaresizlik, korku, öfke ve karmaşık duygular yumağı içinde kalabilir. Bu duyguları kelimelere dökmek çoğu zaman imkansızdır. Oyun terapisi, travma ve yas yaşayan çocuklar için en etkili müdahale yöntemlerinden biridir çünkü travmayı yeniden işleme ve anlamlandırma fırsatı verir.

Travmatik deneyim, çocuğun beyninde dağınık ve işlenmemiş bir halde kalır. Oyun, bu deneyimi sembolik olarak tekrar tekrar canlandırma fırsatı sunar. Örneğin, bir kaza geçirmiş bir çocuk, arabaları defalarca çarpıştırabilir. Bu tekrar, görünüşte basit bir oyun gibi görünse de aslında çocuğun yaşadığı çaresizlik duygusunu, oyun üzerinden kontrol edebildiği bir senaryoya dönüştürerek onunla başa çıkmasını sağlar. Bu, duygusal bir boşalım (katarsis) sağlar.

Yas sürecinde ise çocuk, kaybettiği kişiyle ilgili duygularını ifade etmek için oyunu kullanabilir. Onunla yaptığı anıları canlandırabilir, mektup yazabilir veya veda etme ritüelleri oluşturabilir. Oyun terapisi, çocuğa:

Kontrol Hissi: Travma çaresizlik hissi yaratır, oyun ise kontrol hissi verir.

Duygusal İfade: Öfke, suçluluk, üzüntü gibi yasın karmaşık duygularını güvenle ifade etme imkanı tanır.

Anlamlandırma: Yaşananları kendi bilişsel düzeyinde anlamlandırmasına yardımcı olur.
Güvenli Bağlanma: Terapist ile kurduğu güvenli ilişki, kaybedilen güvenlik duygusunun yeniden inşasına katkıda bulunur. Ankara Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek

Sosyal İletişim Güçlükleri (Otizm Spektrum Bozukluğu vb.) ile Oyun Terapisi

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişimde zorluklar ve tekrarlayıcı davranışlarla karakterize nörogelişimsel bir farklılıktır. OSB'li çocuklar, sembolik oyun oynamakta, akranlarıyla etkileşime girmekte ve sosyal ipuçlarını yorumlamakta güçlük çekebilirler. Oyun terapisi, özellikle OSB'li çocuklar için yapılandırılmış ve hedef odaklı bir şekilde uygulandığında, bu temel alanlarda önemli kazanımlar sağlayabilir.

Gelişimsel farklılıklara uyarlanmış oyun terapisi, çocuğun ilgi alanlarına ve ihtiyaçlarına göre şekillendirilir. Terapist, daha direktif ve öğretici bir rol üstlenerek çocuğa sosyal becerileri doğrudan öğretir. Terapi sürecinde şu hedefler üzerinde çalışılır:

Ortak Dikkat: Çocuğun, terapistle aynı nesneye veya aktiviteye odaklanması teşvik edilir. "Bak, elimdeki top!" gibi.
Taklit Becerileri: Basit motor taklitlerle (alkış yapma, zıplama) başlayarak, oyun içindeki sembolik taklitlere (bir hayvanı taklit etme) geçilir.

Sıra Alma ve Bekleme: Oyunun doğal akışı içinde "sıra sana, sıra bana" gibi yapılar kurularak, sıra bekleme ve diğer kişinin hamlesine tahammül etme becerisi geliştirilir.

Duygu Tanıma: Yüz ifadelerini gösteren kartlar veya kuklalar kullanılarak, farklı duyguların nasıl tanınacağı ve yorumlanacağı öğretilir.

Sembolik Oyun: Bir bloğu araba gibi sürmek, bir kuklayı konuşturmak gibi hayali oyunlar teşvik edilir. Bu, dil gelişimi ve soyut düşünme için kritiktir.

Oyun terapisi, OSB'li çocuk için sosyal dünyanın karmaşık kurallarını öğrendiği, hata yapmaktan korkmadan denemeler yapabildiği güvenli ve tahmin edilebilir bir mikro-kozmostur. Buradaki kazanımlar, çocuğun akranlarıyla olan etkileşimlerine ve aile içi iletişimine olumlu yansır. Ankara Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek

Davranış Problemleri ve Oyun Terapisi

Öfke nöbetleri, saldırganlık, inatçılık, yalan söyleme, kurallara sürekli karşı gelme... Bu gibi davranış problemleri, ebeveynlerin en sık yardım aradığı konuların başında gelir. Ancak bu davranışlar, bir buzdağının suyun üstündeki görünen kısmıdır. Asıl mesele, buzdağının altında yatan, çocuğun ifade edemediği duygusal ihtiyaçlardır: dikkat çekme isteği, özerklik arayışı, kıskançlık, korku, üzüntü veya yaşadığı bir travma. Oyun terapisi, bu davranışsal semptomların kökenine inerek, altta yatan nedeni keşfeder ve çözümler.

Bir çocuk, "Çok kızgınım!" demek yerine, oyundaki kuklayı diğerine vurabilir. "Kardeşimi kıskanıyorum" demek yerine, bebek evindeki küçük kardeş figürünü sürekli odadan çıkarabilir. Oyun terapisti, bu sembolik dili "çevirir" ve çocuğun asıl söylemek istediğini anlar. Terapi sürecinde:

Duygusal Boşalım: Çocuk, oyun aracılığıyla bastırdığı öfke, hayal kırıklığı ve kıskançlık gibi duyguları güvenli bir şekilde dışa vurur.

Alternatif Davranışlar Öğrenme: Terapist, oyun içinde saldırgan davranışlar yerine kullanılabilecek alternatif yolları modeller. Örneğin, "Öfkelendiğinde topa vurmak ister misin?" gibi.
Sınırlar ve Kurallar: Oyun odasında tutarlı ve güvenli sınırlar konur. Bu, çocuğun gerçek dünyadaki sınırları anlamasını ve içselleştirmesini sağlar.

İhtiyaçların Kabulü: Çocuğun dikkat çekme veya özerklik gibi temel ihtiyaçları, oyun yoluyla meşru bir şekilde karşılanır. İhtiyaç karşılandığında, problem davranış da azalma eğilimine girer.

Oyun terapisi, çocuğa "davranışını değiştir" demek yerine, onu değişim için gerekli olan duygusal araçlarla donatır. Bu sayede, davranış değişikliği kalıcı ve içsel motivasyona dayalı olur. Ankara Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek

Diğer Çocuk ve Ergen Psikiyatri Terapilerimiz I Ankara Çocuk ve Ergen Psikiyatri

Aile Terapisi

Aile terapisi, aile üyeleri arasındaki ilişkileri ve iletişim kalıplarını iyileştirmeyi hedefleyen bir terapi şeklidir. Aileyi bir sistem olarak ele alır ve sorunların bireysel değil, etkileşimsel dinamiklerden kaynaklandığını varsayar. Terapi sürecinde aile üyeleri, birbirlerinin duygularını ve ihtiyaçlarını daha iyi anlamayı öğrenir.

Bu terapi, aile içi çatışmalar, boşanma süreçleri, ergenlik dönemi sorunları, iletişim kopuklukları ve psikolojik rahatsızlıkların aile dinamiklerine etkisi gibi konularda etkilidir. Aile terapisi, aile bağlarını güçlendirerek bireylerin daha sağlıklı bir ortamda gelişimine katkıda bulunur.

Okul Danışmanlığı

Okul danışmanlığı, çocuk ve ergenlerin akademik, sosyal ve duygusal gelişimlerini desteklemek için okul ortamında sunulan bir hizmettir. Öğrencilerin okula uyum sağlamaları, akademik başarılarını artırmaları ve kişisel sorunlarını çözmeleri için rehberlik eder. Danışmanlar, öğrencilerle bireysel veya grup çalışmaları yürütür.

Bu hizmet, sınav kaygısı, akran zorbalığı, öğrenme güçlükleri, davranış sorunları ve ailevi problemler gibi konularda destek sağlar. Okul danışmanlığı, öğrencilerin okul yaşamında karşılaştıkları zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olarak onların sosyal ve akademik potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaçlar.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeye odaklanan kanıta dayalı bir terapi yöntemidir. Bireylerin, duygularını ve davranışlarını şekillendiren çarpıtılmış düşünceleri tanımaları ve bunları daha gerçekçi olanlarla değiştirmeleri hedeflenir. BDT, kısa süreli ve hedef odaklı bir yaklaşımdır.

BDT, depresyon, kaygı bozuklukları, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve dikkat eksikliği gibi birçok psikolojik sorunun tedavisinde etkilidir. Terapi, bireye pratik beceriler kazandırarak günlük yaşamında karşılaştığı zorluklarla daha etkili bir şekilde başa çıkmasını sağlar.

Mindfulness Temelli Terapi

Mindfulness Temelli Terapi, bireyin anda kalma ve deneyimlerini yargılamadan kabul etme becerisini geliştirmeye dayanan bir terapi şeklidir. Stres, kaygı ve duygusal dalgalanmaları yönetmek için nefes egzersizleri, meditasyon ve beden farkındalığı teknikleri kullanılır. Bu terapi, zihinsel ve duygusal dengeyi güçlendirmeyi amaçlar.

Mindfulness temelli terapi, özellikle kaygı bozuklukları, depresyon, kronik ağrı ve dikkat sorunlarının tedavisinde etkilidir. Bireyin içsel farkındalığını artırarak stresle başa çıkma mekanizmalarını güçlendirir ve yaşam kalitesini iyileştirir.

EMDR Terapisi

EMDR (Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) Terapisi, travmatik anıların işlenmesini sağlamak için geliştirilmiş bir psikoterapi yöntemidir. Terapi sırasında, danışanın travmatik anıyı zihninde canlandırması istenirken aynı anda bilateral uyarım (göz hareketleri, ses veya dokunma) sağlanır. Bu süreç, beynin travmayı doğal işleme mekanizmasını harekete geçirir.

EMDR, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), kaygı, fobiler ve yas gibi travma kökenli psikolojik sorunların tedavisinde etkilidir. Terapi, travmatik anıların duygusal yükünü azaltarak bireyin yaşamını olumsuz etkileyen semptomları hafifletir.