Dürtü Kontrol Bozuklukları I Ankara Çocuk Psikiyatrisi

Dürtü Kontrol Bozuklukları Nedir?

Dürtü kontrol bozuklukları, bireyin aniden ortaya çıkan isteklerini erteleyememesi ve bu davranışların olumsuz sonuçlarını bilmesine rağmen onları engelleyememesi ile karakterizedir. Bu bozukluk yalnızca öfke patlamalarıyla sınırlı değildir; çalma, yalan söyleme, uygunsuz riskli davranışlarda bulunma, kendine veya başkalarına zarar verme gibi geniş bir davranış yelpazesini kapsar.

Çocuk ve ergenlerde dürtü kontrol bozuklukları genellikle şu belirtilerle kendini gösterir:

Ani öfke patlamaları ve saldırganlık. Kurallara uymada zorlanma. Düşünmeden hareket etme. Çalma davranışları,
Yangın çıkarma ya da zarar verme eğilimleri. Sıklıkla kavga etme ve arkadaş ilişkilerinde sorunlar.

Dürtü Kontrol Bozukluklarının Türleri

Dürtü kontrol bozuklukları farklı davranış biçimlerinde ortaya çıkabilir. Çocuk ve ergenlerde en sık görülen türler şunlardır:

1. Kleptomani (Çalma Hastalığı)

Çocuğun ihtiyacı olmadığı halde bir şeyler çalma davranışı göstermesidir. Çoğu zaman çaldığı şeyin maddi değeri önemsizdir ancak bu davranış, dürtüsellikten kaynaklanır.

2. Piromani (Yangın Çıkarma)

Çocuğun ateşe karşı yoğun ilgi duyması ve sık sık yangın çıkarma girişimlerinde bulunmasıdır. Tehlikeli sonuçlar doğurabilen ciddi bir dürtü kontrol bozukluğudur.

3. Aralıklı Patlayıcı Bozukluk

Ani öfke patlamaları, saldırgan davranışlar ve kendine ya da çevresine zarar verici hareketler ile karakterizedir.

4. Dürtüsel Yalan Söyleme ve Riskli Davranışlar

Bazı ergenler sürekli yalan söyleme, tehlikeli davranışlarda bulunma ve kurallara karşı gelme eğilimi gösterebilir. Bu durum da dürtü kontrol sorunlarının bir parçasıdır.

Nedenleri

Dürtü kontrol bozukluklarının ortaya çıkışında birçok faktör etkilidir. Tek bir neden değil, biyolojik, psikolojik ve çevresel etkenlerin birleşimi rol oynar.

Biyolojik Faktörler: Beyin kimyasallarındaki dengesizlik, özellikle dopamin ve serotonin düzeylerinin farklılığı, dürtü kontrol sorunlarını tetikleyebilir.

Genetik Yatkınlık: Ailede benzer psikiyatrik sorunların varlığı riski artırır.

Psikolojik Faktörler: Depresyon, anksiyete, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi eşlik eden sorunlar dürtüselliği artırır.

Çevresel Etkenler: Aile içi çatışmalar, ebeveyn ilgisizliği, travmalar, zorbalık veya istismar geçmişi dürtü kontrol bozukluklarının gelişiminde önemli rol oynar.
 
Çocuk ve Ergenler Üzerindeki Etkiler

Akademik Etkiler

Dürtüsellik, dikkat dağınıklığı ve kurallara uymama okul başarısında düşüşe neden olur. Çocuk sık sık disiplin sorunları yaşayabilir.

Sosyal Etkiler

Arkadaş ilişkileri bozulur, çocuk dışlanabilir veya sürekli kavgalara karışabilir. Bu durum sosyal izolasyona yol açar.

Psikolojik Etkiler

Öfke kontrolsüzlüğü ve pişmanlık duygusu, zamanla depresyon, kaygı bozukluğu ve özgüven sorunlarına neden olabilir.

Aile Dinamikleri

Aile içinde sürekli çatışmalar yaşanır. Ebeveynler çocuğa nasıl yaklaşacaklarını bilemez ve yanlış tepkiler sorunu daha da artırabilir.

Tanı Süreci

Dürtü kontrol bozukluklarının tanısı, çocuk ve ergen psikiyatristi tarafından ayrıntılı değerlendirme ile konur. Tanı sürecinde:

Çocuğun ve ailenin öyküsü dinlenir. Okul ve sosyal çevreden bilgiler alınır. Gerekirse psikolojik testler ve gözlemler yapılır.

Tanıda DEHB, öğrenme güçlükleri, depresyon veya kaygı bozuklukları gibi eşlik eden sorunlar da mutlaka değerlendirilmelidir

Tedavi Yöntemleri

Psikoterapi

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Çocuğun düşüncelerini kontrol etmesini, davranışlarını düzenlemesini ve öfkesini yönetmesini sağlar.

Diyalektik Davranış Terapisi (DDT): Özellikle dürtüsel ve öfke kontrol sorunlarında etkilidir.

Aile Terapisi: Aile içi iletişimi güçlendirir, ebeveynlere doğru tutumlar kazandırır.

İlaç Tedavisi: Dürtü kontrol sorunlarına eşlik eden DEHB, depresyon veya kaygı bozukluğu varsa ilaç tedavisi de uygulanabilir.

Destekleyici Yaklaşımlar

Sanat terapisi, spor aktiviteleri ve sosyal beceri çalışmaları, çocukların enerjilerini olumlu şekilde yönlendirmelerine katkı sağlar.

Ailelere Öneriler

Çocuğu suçlamak yerine anlamaya çalışın.
Kuralları açık ve net belirleyin.
Öfke anlarında sakin kalın ve duygularını ifade etmesine yardımcı olun.
Küçük başarılarını takdir ederek özgüvenini destekleyin.
Profesyonel destek almaktan çekinmeyin.

Ankara’da Profesyonel Destek

Ankara Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek, dürtü kontrol bozukluklarında kapsamlı değerlendirme ve kişiye özel tedavi planı sunmaktadır. Aile danışmanlığı, bireysel terapi ve gerektiğinde okul ile iş birliği yaparak çocuğun hem akademik hem de sosyal gelişimini desteklemektedir.

Sonuç

Çocuk ve ergenlerde dürtü kontrol bozuklukları, yalnızca davranışsal bir sorun değildir; çocuğun ruhsal sağlığını, akademik başarısını ve sosyal ilişkilerini etkileyen çok yönlü bir problemdir. Erken fark edildiğinde ve doğru tedavi yaklaşımlarıyla ele alındığında çocukların sağlıklı gelişim göstermesi mümkündür.