Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), klinik gözlem, aile ve öğretmen görüşmeleri, davranış ölçekleri ve psikiyatrik değerlendirme ile tanı konulan bir nörogelişimsel bozukluktur. Tanı sürecinde çocuğun dikkat süresi, dürtü kontrolü ve hareketliliği çeşitli test ve görüşmelerle değerlendirilir.

DEHB tanısı koymak için yalnızca okul başarısı değil, çocuğun sosyal ilişkileri ve günlük yaşam aktiviteleri de dikkate alınmalıdır.

DEHB tedavisi genellikle 6 yaş ve sonrasında başlanabilir çünkü bu yaşlarda çocuğun davranışları daha net gözlemlenebilir hale gelir. Ancak daha erken yaşlarda ciddi belirtiler görülüyorsa, erken müdahale gerekebilir.

Tedavi süreci çocuğun yaşına, belirtilerin şiddetine ve eşlik eden sorunlara göre bireyselleştirilir.

DEHB olan çocuklar, dikkatlerini derste sürdürmekte zorlandıkları için öğrenme süreçlerinde aksaklık yaşayabilirler. Bu durum, sınavlarda başarısızlık ve ödevleri tamamlamada zorluk olarak kendini gösterebilir.

Ayrıca öğretmenle ve arkadaşlarla yaşanan iletişim sorunları da sosyal uyumu bozabilir. 

DEHB tanılı çocuklar dürtüsel davranışlar ve sabırsızlık nedeniyle arkadaş ilişkilerinde sorun yaşayabilir. Kurallara uymakta zorlanmaları, dışlanmalarına neden olabilir.

Sosyal beceri eğitimi ve davranışsal müdahaleler bu sorunları azaltmaya yardımcı olur.

Ailelerin çocuğun davranışlarını yargılamadan anlamaya çalışması, sabırlı olması ve ev içi düzen kurması çok önemlidir. Davranışsal tutarlılık, çocuğun güvende hissetmesini sağlar.

Ayrıca öğretmenlerle iş birliği içinde olunması ve terapi sürecine aktif katılım, tedaviyi olumlu yönde etkiler.

Hiperaktif çocuklar genellikle enerjik, sabırsız ve hareketlidir. Uzun süre oturmakta zorlanırlar, sık sık yer değiştirir veya konuşurlar. Hiperaktiviteyi tanımak için bu davranışların şiddeti, süresi ve çocuğun günlük yaşantısını ne kadar etkilediği dikkate alınmalıdır. Bu belirtiler bir uzmanın değerlendirmesiyle DEHB kapsamında ele alınabilir.

DEHB tedavi edilmediğinde çocukta akademik başarısızlık, düşük benlik algısı, aile içi çatışmalar ve sosyal ilişkilerde problemler gibi pek çok sorun gelişebilir. Bu durum zamanla kaygı bozuklukları, depresyon, davranış bozuklukları gibi ek psikiyatrik sorunlara zemin hazırlayabilir.

Dikkat eksikliği bazı bireylerde zamanla azalma gösterebilir ancak çoğu vakada bu durum kendiliğinden geçmez. Bilimsel çalışmalar, erken tanı ve uygun müdahale olmadan dikkat sorunlarının ergenlik ve yetişkinlik döneminde de devam edebileceğini ortaya koymaktadır. Tedavisiz DEHB, bireyin eğitim, iş ve sosyal yaşamını olumsuz etkileyebilir.

Dikkat bozukluğu tedavisinde bilişsel davranışçı terapi, ebeveyn eğitimi, dikkat geliştirici oyunlar ve gerekirse farmakolojik tedaviler uygulanır. Uygulanan bu yöntemler çocukların dikkatini artırmak, dürtü kontrolünü sağlamak ve akademik başarıyı desteklemek amacı taşır. Terapi süreci bireysel özelliklere göre planlanır ve çok boyutlu bir yaklaşımla yürütülür.

DEHB tedavi edilmediğinde çocukta dikkat dağınıklığı ve dürtüsellik okul hayatında başarısızlığa, arkadaş ilişkilerinde kopukluğa ve aile ilişkilerinde gerginliğe neden olabilir. Erken tanı ve müdahale çocuğun özgüvenini destekler, akademik ve sosyal uyumunu güçlendirir. Tedavi, çocuğun potansiyelini gerçekleştirmesi için kritik bir adımdır.

Uzm. Dr. Emine Taşyürek, çocuk ve ergen psikiyatristi olarak DEHB konusunda uzmanlaşmıştır. Klinik görüşmeler, psikiyatrik testler ve aile-öğretmen değerlendirmeleri ile çocuğun ihtiyaçlarına uygun bireysel tedavi planları oluşturur. Ankara’daki muayenehanesinde bilimsel temelli ve etik değerlere dayalı bütüncül bir yaklaşımla hizmet vermektedir.

DEHB ile baş etmek için öncelikle çocuğun güçlü yönlerine odaklanmak, zaman yönetimi sağlamak, dikkat artırıcı egzersizler uygulamak önemlidir. Ev ödevleri için yapılandırılmış rutinler oluşturulmalı, görsel takvimler kullanılmalı ve çocuğa uygun ödül sistemleri kurulmalıdır. Ayrıca öğretmenle iş birliği yapılması önerilir.

Aileler çocuklarının davranışlarını anlamak, doğru yaklaşımı sergilemek ve tutarlı bir disiplin uygulamak konusunda bilgilendirilmelidir. Sabır, empati, net sınırlar koyma ve olumlu pekiştirme DEHB olan çocuklar için büyük önem taşır. Aile içi iletişim güçlendikçe çocuğun uyumu da artar.

DEHB, duyguların düzenlenmesini de etkileyebilir. Bu çocuklar öfke patlamaları, ani ruh hali değişimleri ve stresle baş etmekte zorlanabilir. Duygusal farkındalık çalışmaları, gevşeme egzersizleri ve duygularını ifade etme becerileri kazandırmak bu açıdan önemlidir.

DEHB, çocuğun duygusal dünyasını derinden etkileyebilir. Özellikle duygularını tanımlamakta ve düzenlemekte zorlanırlar. Öfke kontrolü güçlüğü, hayal kırıklığına düşük tolerans ve ani duygu geçişleri sık görülür. Duygu farkındalığı kazandırmak için sanat terapisi, oyun terapisi ve duygularını ifade etmeyi teşvik eden aile içi iletişim desteklenmelidir.

Moxo dikkat testi , moxo testi, ergenlik dönemi, oyun terapisi, dikkat testi, zeka testi, dürtüsellik, hiperaktif, sosyal beceriler, ergen psikiyatristi, cocuk psikiyatristi, ilaç tedavisi, psikiyatri, dehb nedir