Çocuk ve Ergenlerde Oyun ve Ekran Bağımlılığı | Ankara

Çocuk ve Ergenlerde Dijital Bağımlılık

Çocuk ve Ergenlerde Dijital Bağımlılık ve Sağlıklı Teknoloji Kullanımı

Günümüzde çocukların yaşamında ekranlar giderek daha büyük bir yer kaplamaktadır. Bu durum, ebeveynlerin dijital bağımlılık ve ekran süresi konularında hem endişelenmesine hem de kafa karışıklığı yaşamasına neden olmaktadır. Çocukları tamamen ekranlardan uzak tutmak ya da kontrolsüz şekilde dijital içeriğe maruz bırakmak yerine, sağlıklı ve dengeli bir teknoloji kullanım modeli oluşturmak gereklidir.

Bu dengeyi kurarken en önemli etken, çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun bir ekran süresi ve içerik planlaması yapmaktır. Dijital bağımlılıkla mücadele, sadece çocuğun ekran başında geçirdiği sürenin azaltılması değil, aynı zamanda içerik kalitesine odaklanılması ile mümkündür. Eğitici, geliştirici ve olumlu içerikler desteklenmeli; zaman öldürücü, şiddet içeren veya pasifleştirici içeriklerden kaçınılmalıdır.

Çocukların teknolojiyle ilişkisi, beslenme alışkanlıkları gibi ele alınmalıdır. Nasıl ki çocuklar için sadece ne kadar yedikleri değil, ne yedikleri de önemliyse; dijital dünyada da ne kadar zaman geçirdikleri kadar, ne tükettikleri ve ne ürettikleri önemlidir. Olumsuz içerikler “dijital abur cubur” olarak görülmeli; aileler çocuklarına bu konuda örnek olmalıdır.

Dijital bağımlılığın sadece çocukları değil, ebeveynleri de etkilediği unutulmamalıdır. Nomofobi (telefonsuz kalma korkusu) gibi kavramlar günümüzde yaygınlaşmış; sürekli bildirim kontrolü ve cihaz bağımlılığı, ebeveynlik ilişkilerini de zedelemeye başlamıştır. Ebeveynler olarak hem kendi teknoloji alışkanlıklarımızı gözden geçirmeli hem de çocuklara dijital dünyada bilinçli kullanıcı olmayı öğretmeliyiz.

Ankara’da çocuk ve ergen psikiyatristi olarak, çocukların teknoloji ile sağlıklı bir ilişki kurmasını hedefleyen yaklaşımlar sunuyoruz. Dijital bağımlılık belirtileri gösteren çocuklar için bilişsel davranışçı terapi, psikoeğitim ve gerektiğinde uzman testlerle desteklenen değerlendirme süreçleri uyguluyoruz.

Çocuklarımıza, ekran başında geçirilen süre ile fiziksel aktivite, sosyal etkileşim ve doğa temelli deneyimler arasında denge kurmayı öğretmek; onlara yalnızca bugünü değil, geleceği de sağlıklı şekilde yaşamayı kazandırır.

Oyun ve Ekran Bağımlılığı: Çağımızın Çocuk ve Gençlerini Tehdit Eden Görünmez Tehlike

Değerli Aileler,

Teknolojinin hızla geliştiği ve dijital cihazların hayatımızın her alanına entegre olduğu bir çağda yaşıyoruz. Bu durum, çocuklarımız ve gençlerimiz için hem büyük fırsatlar hem de önemli riskler barındırıyor.

Kliniğimizde sıklıkla karşılaştığımız en kritik konulardan biri de Oyun ve Ekran Bağımlılığı.

Bu artık yalnızca bir davranış sorunu değil, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından da resmi olarak tanınan bir davranışsal bağımlılık türüdür.

Oyun ve ekran bağımlılığı, bireyin dijital oyunlar oynamak veya ekran karşısında vakit geçirmek üzerinde kontrolünü kaybetmesi, günlük yaşamındaki diğer aktivitelere ve sorumluluklara olan ilgisini yitirmesi ve bu davranışı olumsuz sonuçlarına rağmen sürdürmesi olarak tanımlanabilir.

Çocuğunuzun ekran süresinin normal kullanım sınırlarını aşıp bağımlılığa dönüştüğünü nasıl anlarsınız? İşte bazı uyarı işaretleri:

Kontrol Kaybı: Çocuğunuz ekran karşısında geçirdiği süreyi sınırlamakta zorlanır. Ne kadar oynayacağına dair verdiği sözleri tutamaz.

Öncelik Değişimi: Daha önce keyif aldığı hobilerinden, arkadaşlarından ve aile aktivitelerinden uzaklaşır. Tüm ilgi odağı ekran olur.

Olumsuz Sonuçlara Rağmen Devam Etme: Ders notlarının düşmesi, aile içi çatışmaların artması, uyku düzeninin bozulması gibi olumsuz durumlar onu durdurmaz.

Yoksunluk Hissi: Ekrandan uzak kaldığında huzursuz, sinirli, kaygılı ve agresif olur. Tek sakinleşme yolu ekrana dönmektir.

Tolerans Gelişimi: Aynı haz duygusunu yakalayabilmek için giderek daha fazla zaman geçirmeye başlar.

Bu bağımlılığın altında yatan nedenler çoğu zaman basit bir "istemezlik" değildir. Düşük özgüven, sosyal kaygı, akran zorbalığına maruz kalma, aile içi iletişim problemleri, akademik baskı ve depresyon gibi altta yatan psikiyatrik sorunlar, çocuğu sanal dünyanın kollarına itebilir. Sanal dünya, onlar için gerçek dünyadaki zorluklardan kaçabilecekleri, kendilerini güçlü ve başarılı hissedebilecekleri bir sığınak haline gelir.

Ankara'daki muayenehanemizde, amacımız yalnızca ekran süresini kısıtlamak değil, bu bağımlılığın altında yatan köken nedeni anlamak ve onu tedavi etmektir.

Çocuğunuzu suçlamadan, anlayışla dinliyor ve ona gerçek dünyada da kendini iyi hissetmesi için gereken psikolojik destek ve becerileri kazandırmayı hedefliyoruz. Unutmayın, bu bir mücadele değil, iş birliği sürecidir. Lütfen geç kalmadan, çocuğunuzun geleceği için bizimle iletişime geçin.

Oyun ve Ekran Bağımlılığının Yol Açtığı Diğer Psikolojik ve Sosyal Sorunlar

1. Sosyal İlişkilerde Bozulma ve İçe Kapanma
Dijital bağımlılık, çocuğun sosyal becerilerinin gelişimini ciddi şekilde engeller. Gerçek yüz yüze iletişimin yerini, sanal etkileşimler alır. Çocuk, bir sohbeti sürdürmek, göz teması kurmak, beden dilini yorumlamak ve empati kurmak gibi temel sosyal becerileri pratik edemez hale gelir. Bu durum, sosyal kaygıyı artırır ve akranlarından uzaklaşmasına neden olur. Aile içinde de iletişim kopuklukları başlar; sürekli odasına kapanan, yemek masasına bile telefonuyla gelen, aile bireyleriyle sohbet etmekten kaçınan bir profil çizer. Bu içe kapanma hali, zamanla majör depresyon ve şiddetli sosyal fobi gibi daha ağır ruhsal bozukluklara zemin hazırlayabilir.

2. Akademik Başarıda Düşüş ve Okul Sorunları
Ekran bağımlılığı, çocuğun ders çalışmaya ayırdığı zamanı ve en önemlisi dikkat kapasitesini ciddi şekilde çalar. Sürekli hızlı tempolu oyunlar oynayan veya kısa videolar izleyen bir beyin, ders çalışma veya ödev yapma gibi sakin ve odaklanma gerektiren aktivitelerde zorlanır. Dikkat dağınıklığı, konsantrasyon güçlüğü ve öğrenme problemleri baş gösterir. Ders notları düşmeye başlar, okula karşı ilgisizlik artar ve okul devamsızlıkları görülebilir. Öğretmenlerden sık sık "dersi dinlemiyor, dalgın" gibi geri bildirimler alınması oldukça yaygındır. Bu durum, çocukta başarısızlık hissi ve özgüven kaybına yol açar, bu olumsuz duygulardan kaçmak için de kendini daha fazla sanal dünyaya atar, bu da kısır bir döngü yaratır.

3. Dijital Zorbalık (Siber Zorbalık)
Ekran bağımlılığı, çocuğu sadece oyun oynamakla kalmaz, aynı zamanda dijital zorbalık riskiyle de karşı karşıya bırakır. Bu zorbalığın iki yönü vardır: Mağdur olmak veya zorba olmak. Çocuğunuz, sosyal medya veya çevrimiçi oyun platformlarında alay, tehdit, dışlanma veya kişisel bilgilerinin ifşası gibi tacizlere maruz kalabilir. Bu durum onun ruhsal dünyasında derin yaralar açar, kaygı ve depresyonu tetikler. Diğer yandan, sanal dünyanın anonimlik hissi, bazı çocuklarda normalde yapmayacakları saldırgan davranışları sergilemelerine neden olabilir. Başkalarına zorbalık yapan çocuk, aslında kendi içsel problemlerini bu şekilde dışa vuruyor olabilir. Her iki durum da acil müdahale ve psikiyatrik destek gerektiren ciddi sorunlardır.

4. Uyku Bozuklukları
Ekran bağımlılığının en somut ve yaygın sonuçlarından biri uyku düzeninin alt üst olmasıdır. Akıllı telefon, tablet ve bilgisayar ekranlarından yayılan mavi ışık, beyne "uyku zamanı değil" sinyali veren melatonin hormonunun salgılanmasını baskılar. Bu da:

Uykuya dalma güçlüğü,
Uyku saatlerinin giderek geç saatlere kayması,
Kalitesiz ve bölünmüş uyku,
Sabah yorgun uyanma ve gün içinde aşırı uyku hali gibi problemlere yol açar.
Yetersiz uyku, bir yandan dikkat, öğrenme ve hafıza sorunlarını şiddetlendirirken, diğer yandan duygudurumu üzerinde olumsuz etki yapar; sinirlilik, tahammülsüzlük ve duygusal dalgalanmalar artar. Uyku, bir çocuğun fiziksel ve zihinsel sağlığı için en temel ihtiyaçtır ve ekran bağımlılığı bu ihtiyacı doğrudan sabote eder.

Çocuk ve Ergenlerde Oyun ve Ekran Bağımlılığı – Online Terapi ile Destek

Günümüzde dijital cihazlar, çocukların ve ergenlerin hayatında büyük bir yer kaplamaktadır. Eğlence ve eğitim amacıyla kullanılan bilgisayar, tablet ve telefonlar, aşırı kullanımda bağımlılık geliştirme riski taşır. Özellikle online oyunlar ve sosyal medya platformları, çocukların saatlerce ekran başında kalmasına neden olabilir. Bu durum, uyku düzeninde bozulma, akademik başarısızlık, sosyal ilişkilerde azalma ve öfke kontrol sorunları gibi birçok psikolojik ve davranışsal probleme yol açabilir.

Online terapi, ekran bağımlılığı yaşayan çocuk ve ergenler için etkili bir müdahale yöntemidir. Uzm. Dr. Emine Taşyürek tarafından yürütülen seanslarda, çocuğun ekran kullanım alışkanlıkları detaylı olarak değerlendirilir, bağımlılığın altında yatan duygusal ve bilişsel faktörler analiz edilir. Terapi sürecinde hem çocuk hem de aile sürece aktif şekilde dahil edilerek ekran sürelerinin düzenlenmesi, alternatif aktivitelerin geliştirilmesi ve sağlıklı sınırlar oluşturulması hedeflenir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve aile terapisi yaklaşımları kullanılarak, çocuğun ekran başında geçirdiği zamanı yönetebilmesi, dürtü kontrolünü geliştirmesi ve ekran dışındaki sosyal hayatına yeniden uyum sağlaması desteklenir. Online seansların avantajı, çocuğun kendi ortamında sürece katılmasını kolaylaştırması ve ailenin de evden aktif rol alabilmesidir.

Dijital çağda çocukların ve gençlerin ekranla sağlıklı bir ilişki kurmaları için erken müdahale çok önemlidir. Online terapi, Ankara ve Türkiye’nin her yerinden ailelere uzman desteği sağlayarak, oyun ve ekran bağımlılığına karşı etkili bir çözüm sunar.