Çocuk ve Ergenlerde Uyku Bozuklukları | Ankara Çocuk Psikiyatristi

Çocuk ve Ergenlerde Uyku Bozuklukları Nedir?

Çocuk ve ergenlerde uyku bozuklukları; uykuya dalma, uykuyu sürdürebilme, uyanıklık-uyku döngüsü veya uyku kalitesinde yaşanan sürekli güçlükler şeklinde tanımlanan, gelişimsel ve klinik açıdan önemli bir sorundur. Uyku, yalnızca geceleri dinlenme zamanı değildir; çocuğun zihinsel, duygusal ve fiziksel gelişim süreçlerinin temel yapı taşlarından biridir. Bu nedenle, uyku problemleri çocuğun öğrenme becerilerinden duygu düzenlemesine, sosyal ilişkilerinden davranışsal tepkilerine kadar pek çok alanı etkileyebilir.
Ankara’da Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek, uykunun hem ruhsal hem de bedensel sağlığın göstergesi olduğunu, bu nedenle değerlendirme ve tedavi sürecinin bütüncül bir yaklaşım gerektirdiğini vurgular.

Uyku sorunları basit bir alışkanlık eksikliği ya da inatlaşma sonucu ortaya çıkmaz; genellikle davranışsal, fizyolojik, psikolojik ve çevresel unsurların birleşimiyle şekillenen karmaşık bir tabloya işaret eder. Örneğin bir çocuk uykuya dalamıyorsa, sebep yalnızca yatma saatine itiraz olmayabilir; kaygı bozukluğu, DEHB, depresyon, gece korkuları, solunum problemleri veya uyku apnesi gibi tıbbi durumlar altta yatıyor olabilir.

 
Uyku Bozukluğu Türleri

Çocuk ve ergenlerde en sık karşılaşılan uyku bozuklukları şunlardır:

1) İnsomnia (Uykusuzluk)
Uykuya dalmada zorlanma, sık sık uyanma veya sabah çok erken uyanma ile kendini gösterir.

2) Parasomniler
Uykuda istenmeyen davranışların ortaya çıktığı durumlardır:

Kabuslar
Uyku terörü
Uyurgezerlik
Uykuda konuşma
3) Sirkadiyen Ritim Bozuklukları
Özellikle ergenlerde, biyolojik saat ile okul-sosyal yaşam arasındaki uyumsuzluktan kaynaklanır. Geç yatma ve sabah uyanmada zorlanma belirgindir.

4) Uykuyla İlişkili Solunum Bozuklukları
Horlama ve uykuda solunum durması ile seyreden obstrüktif uyku apnesi çocuklarda mutlaka ciddiyetle ele alınması gereken bir tablodur.

 
Dr. Taşyürek’in Değerlendirme Yaklaşımı

Uzm. Dr. Emine Taşyürek, bir çocuğun uyku sorununu değerlendirirken yalnızca gece yaşanan belirtilere odaklanmaz.
Aşağıdaki alanlar ayrıntılı şekilde incelenir:

Gün içi davranışlar
Okul performansı
Sosyal ilişkiler
Duygudurum (kaygı, öfke, huzursuzluk)
Aile içi etkileşim
Tıbbi geçmiş ve günlük rutinler
Uyku, çocuğun genel sağlık halinin bir aynasıdır. Bu aynada görülen her bozulma, gelişimin başka alanlarında yaşanan sorunların habercisi olabilir.

 
Uyku Bozukluklarının Belirtileri ve Erken İşaretler

Uyku sorunları hem gece hem de gündüz belirtileriyle kendini gösterir.

Gece Belirtileri
Uykuya dalmanın 30 dakikadan uzun sürmesi
Gece boyunca sık uyanma
Kabus ve korkuyla uyanma
Uyurgezerlik
Hırıltılı nefes alma veya horlama
Uykuda nefes durması
Huzursuz bacak hareketleri
Gündüz Belirtileri
Sabahları uyanmakta aşırı zorlanma
Enerji eksikliği ve bitkinlik
Dikkat ve hafızada belirgin bozulma
Okul başarısında düşüş
Huzursuzluk, sinirlilik, öfke nöbetleri
Sosyal geri çekilme veya aşırı hareketlilik
Küçük çocuklarda ayrıca:

Sık ağlama
Huysuzluk
Ebeveynlere aşırı bağımlılık davranışları görülebilir.
Bu belirtiler, uyku sorununun çocuğun işlevselliğini etkilemeye başladığını ve bir uzmana başvurulması gerektiğini gösterir.

Ankara’da Çocuk ve Ergenlerde Uyku Sorunları Tedavisi

Uzm. Dr. Emine Taşyürek, uyku bozukluklarının tedavisinde kapsamlı ve bireye özel bir yöntem uygular.
Tedavi sürecinde:

Ayrıntılı uyku öyküsü
Günlük rutinlerin analizi
Tıbbi geçmiş
Beslenme ve ekran kullanım alışkanlıkları
Okul ve sosyal işlevsellik
Aile içi dinamikler
değerlendirilir.
Şüpheli durumlarda çocuk göğüs hastalıkları, KBB veya nöroloji uzmanlarına yönlendirme yapılabilir.

Tedavi yöntemleri arasında:

Uyku hijyeni eğitimi
Davranışçı müdahaleler
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Oyun terapisi
Kaygı veya travma varsa EMDR
Aile danışmanlığı
yer alır.
İlaç tedavisi, yalnızca gerekli görülen özel durumlarda, dikkatli izlemle tercih edilir.

Temel amaç, çocuğun sağlıklı uyku alışkanlıkları kazanması, duygusal dengeyi yeniden sağlaması ve yaşam kalitesinin artırılmasıdır.