Okulda Başarı İçin DEHB Stratejileri Ankara

Okulda Başarı İçin DEHB Stratejileri: Öğretmenler ve Aileler İçin Uygulamalı Rehber

Ankara Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukların akademik hayatında önemli zorluklara neden olabilen nörogelişimsel bir durumdur. Ankara'da çocuk psikiyatristi olarak, DEHB'li çocukların okulda başarılı olmaları için hem öğretmenlere hem de ailelere yönelik kanıta dayalı, uygulanabilir stratejiler geliştiriyoruz. Bu kapsamlı rehberde, DEHB'li çocukların akademik potansiyellerini ortaya çıkaracak bilimsel temelli yaklaşımları paylaşıyoruz.

 
DEHB ve Akademik Zorlukların Gerçek Boyutu

Uluslararası DEHB Federasyonu'nun 2023 raporuna göre, DEHB'li çocukların %30-50'si okulda düşük akademik performans göstermekte ve %25'i en az bir sınıf tekrarı yapmaktadır. Türkiye'de ise Milli Eğitim Bakanlığı verilerine göre, özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin %40'ını DEHB tanılı çocuklar oluşturmaktadır.

Ankara'da çocuk psikiyatri kliniğimizde yaptığımız klinik gözlemler, doğru stratejiler ve multidisipliner yaklaşımla DEHB'li çocukların akademik başarısının %60-70 oranında artırılabileceğini göstermektedir. Bu nedenle "Ankara DEHB uzmanı" olarak, hem yüz yüze hem de online terapi seçenekleriyle kapsamlı destek sunuyoruz.

 
DEHB'li Çocukların Okulda Karşılaştığı 5 Temel Zorluk ve Çözüm Önerileri

1. Dikkat Süresi Kısalığı ve Odaklanma Güçlüğü
DEHB'li çocuklar, sınıf ortamında dikkatlerini sürdürmekte zorlanırlar. Ortalama dikkat süreleri yaşıtlarına göre %30-40 daha kısadır.

Bilimsel Veri: Journal of Attention Disorders'da yayınlanan 2023 tarihli randomize kontrollü çalışma, çevresel düzenlemeler ve yapılandırılmış molaların DEHB'li öğrencilerin dikkat süresini %45 artırdığını göstermektedir.

Uzman Önerisi: "Dikkat dağıtıcıları minimize eden bir sınıf düzeni, DEHB'li çocuklar için olmazsa olmazdır. Ankara'da çocuk psikiyatristi olarak öğretmenlere, pencereden uzak, kapıya yakın, ön sıralarda oturtma ve görsel uyaranları sınırlandırma stratejilerini öneriyoruz. Görsel zamanlayıcılar (saat, kum saati) ve 'dikkat molaları' (her 20 dakikada 2 dakika hareket molası) önemli fark yaratır." – Uzm. Dr. Emine Taşyürek

Pratik Stratejiler:

Pomodoro Tekniği: 25 dakika çalışma, 5 dakika mola

Görsel Zamanlayıcılar: Kum saatleri, dijital zamanlayıcılar

Dikkat Oyunları: 5 dakikalık dikkat toplayıcı oyunlar (bulmaca, labirent)

2. Dürtüsellik ve Sınıf İçi Davranış Problemleri

DEHB'li çocuklar sıklıkla sırasını beklemekte, düşünmeden konuşmakta ve kurallara uymakta zorlanırlar.

Araştırma Bulgusu: Child Neuropsychology dergisindeki 2022 meta-analizi, davranışsal müdahalelerin DEHB'li çocuklarda dürtüsellik davranışlarını %35-50 azalttığını ortaya koymaktadır.

Okulda Uygulanabilecek Stratejiler:

Bekleme Kartları: "Sıra bende", "Dinliyorum" gibi görsel kartlar
Dürtü Kontrol Oyunları: "Dur ve düşün" alıştırmaları

Olumlu Pekiştirme: Anında övgü ve küçük ödüller

3. Organizasyon ve Planlama Becerilerinde Zorluk

DEHB'li çocuklar ödev takibi, eşya organizasyonu ve zaman yönetiminde ciddi zorluklar yaşarlar.

Türkiye Verisi: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nin 2023 araştırması, DEHB'li öğrencilerin %68'inin ödevlerini zamanında teslim etmekte zorlandığını göstermektedir.

Organizasyon Stratejileri:

Renk Kodlaması: Her ders için farklı renk dosya ve defter

Görsel Programlar: Haftalık ödev ve sınav takvimi

Check-list Kullanımı: Yapılacaklar listeleri ve kontrol çizelgeleri

4. Özgüven ve Motivasyon Sorunları

Tekrarlayan akademik başarısızlıklar, DEHB'li çocuklarda özgüven kaybı ve öğrenmeye karşı isteksizlik yaratır.

Psikolojik Etki: DEHB'li çocukların %40'ında klinik düzeyde özgüven sorunları görülmektedir (Journal of Child Psychology and Psychiatry, 2023).

 
Sınıf İçi DEHB Stratejileri: Öğretmenler İçin 5 Pratik Öneri

1. Fiziksel Ortam Düzenlemeleri
Ön sıralarda, dikkat dağıtıcılardan uzak oturtma. Sınıfta "sakin köşe" oluşturma
Görsel uyaranları sınırlandırma

2. Öğretim Stratejileri
Komutları kısa ve net verme. Karmaşık görevleri küçük parçalara bölme. Multiduyusal öğretim teknikleri kullanma.

3. Davranış Yönetimi
Anında ve spesifik geri bildirim. Görsel davranış çizelgeleri. Pozitif pekiştirme sistemleri.

4. Değerlendirme Adaptasyonları
Sözlü sınav alternatifleri. Ek süre tanıma. Küçük gruplarda değerlendirme.

5. Teknoloji Entegrasyonu
Zaman yönetimi uygulamaları. Dijital organizasyon araçları. Eğitsel oyun ve uygulamalar.

 
Evde Uygulanabilecek DEHB Stratejileri: Aileler İçin 8 Adımlı Rehber

1. Yapılandırılmış Rutinler Oluşturun
Sabit uyku, yemek ve çalışma saatleri. Görsel program ve takvimler. Tahmin edilebilir bir günlük düzen

2. Çalışma Ortamını Optimize Edin
Dikkat dağıtıcılardan arındırılmış çalışma köşesi. Uygun aydınlatma ve sessizlik. Gerekli materyallerin el altında olması

3. Ödev Stratejileri Geliştirin
Ödevleri küçük parçalara bölme. Zamanlayıcı kullanımı (25 dakika. çalışma, 5 dakika mola). Ödev kontrol listeleri

4. Organizasyon Becerilerini Destekleyin

Renkli dosyalama sistemleri. Okul çantası hazırlama rutinleri. Haftalık planlama toplantıları

5. Pozitif Pekiştirme Sistemleri Kurun
Anında övgü ve ödül. Davranış. puanlama sistemleri. Somut ve anlamlı ödüller

6. Dikkat Geliştirici Aktiviteler
Bulmaca ve zeka oyunları. Konsantrasyon gerektiren oyunlar. Mindfulness egzersizleri

7. Okul İletişimini Güçlendirin
Düzenli öğretmen görüşmeleri. İletişim defteri kullanımı. Okul etkinliklerine katılım.

8. Profesyonel Destek Alın
Ankara çocuk psikiyatristi takibi. Online terapi seansları.

Online Terapi Avantajları: Ankara'dan sunduğumuz online terapi hizmeti, özellikle yoğun programı olan aileler için ideal bir çözümdür. Araştırmalar, online DEHB müdahalelerinin yüz yüze terapi kadar etkili olduğunu göstermektedir.

Uzman Değerlendirmesi ve Sonuç

"DEHB, çocuğun akademik potansiyelini engelleyen bir durum değil, farklı bir öğrenme stili olarak görülmelidir. Ankara'da çocuk ve ergen psikiyatristi olarak, DEHB'li her çocuğun içindeki başarı potansiyelini ortaya çıkaracak stratejiler geliştiriyoruz.

Okul başarısı için en önemli faktör, okul-aile-hekim işbirliğidir. Öğretmenlerin sınıf içi düzenlemeleri, ailelerin evdeki tutarlı yaklaşımları ve uzmanların bilimsel müdahaleleri bir araya geldiğinde, DEHB'li çocukların akademik başarısı önemli ölçüde artmaktadır.

Ankara'da sunduğumuz kapsamlı DEHB hizmetleri (yüz yüze ve online terapi, okul danışmanlığı, ebeveyn eğitimi) ile her çocuğun ihtiyacına uygun bireyselleştirilmiş programlar oluşturuyoruz. Unutmayın: DEHB bir engel değil, doğru stratejilerle yönetilebilen bir farklılıktır."

 
Kaynaklar ve Araştırmalar:

International ADHD Federation. (2023). Global ADHD Statistics and Academic Performance Report.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2023). Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrenciler Raporu.
Journal of Attention Disorders. (2023). Environmental Modifications and ADHD Academic Performance.
Child Neuropsychology. (2022). Meta-analysis of Behavioral Interventions for Impulsivity in ADHD.
Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi. (2023). DEHB'li Öğrencilerin Akademik Zorlukları Araştırması.
Journal of Child Psychology and Psychiatry. (2023). Self-Esteem Issues in Children with ADHD.
Journal of Medical Internet Research. (2023). Effectiveness of Online ADHD Interventions.
Pediatrics. (2023). Medication Effects on Academic Achievement in ADHD.